جای خالی پیوست های اجتماعی در پروژه های شهری
هزار و یک شهر، دریاچه خلیج فارس و پل صدر پیوست اجتماعی ندارند
بریونی: پیوست اجتماعی یا ارزیابی اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی پروژه های کلان و برنامه های توسعه در کشور انجام می شود، اما با توجه به این که اثرگذاری مناسب را نداشته و کمتر منبع و مرجع تصمیم گیری بوده؛ پیوست اجتماعی به یک نهاد و گفتمان اثرگذار تبدیل نشده و یک کارشناس شهری با اشاره به این که باید پروژه ها با شناخت اجتماعی اجرا شوند، تاکید می کند که تهیه پیوست های اجتماعی در کشور ناشناخته است.
به گزارش بریونی به نقل از ایسنا، مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۶ اهمیت توجه به پیوست اجتماعی پروژه ها را یادآور شدند و به مسئولان ذی ربط تاکید کردند تا بصورت ویژه به بحث پیوست فرهنگی و اجتماعی توجه نمایند و آنرا در رأس ملاحظات کاری خود قرار دهند. در همین راستا در اولین بند سیاست های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۸۹ ابلاغی از طرف رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (۲) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تهیه پیوست فرهنگی برای طرح های مهم و جدید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تاکید و تصویب قرار گرفت و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سال ۹۲ «نظام نامه پیوست فرهنگی طرح های مهم و کلان کشور» را به تصویب رساند و ابلاغ نمود.
اما بعد از حدود ۱۶ سال هنوز جای خالی پیوست اجتماعی به خوبی در پروژه های اجرائی کشور دیده می شود و بدتر آنکه هنوز بسیاری دستگاه های متولی در زمینه اجتماعی تعریف درستی از پیوست های اجتماعی ندارند و این مساله مطلبی ناشناخته قلمداد می شود.
طبق تعریف شورای عالی انقلاب فرهنگی، پیوست فرهنگی عبارت است از: مجموعه ای برای شناسایی، اقدام و ارزیابی از آثار و نتایج فرهنگی طرح ها و فعالیت ها که بعد از انجام مطالعات لازم و با استناد به مبانی نظری و اسناد بالادستی، خصوصاً نقشه مهندسی فرهنگی کشور متناسب با مقتضیات و شرایط جامعه، ضمن معرفی داده یک سیاست اجرائی، طرح یا لایحه، پروژه یا هر فعالیت مهم دیگری با فرهنگ جامعه، با ارائه راهکارهای عملی برای تقویت آثار مثبت و حذف و کاهش نتایج مخرب آن در فرهنگ جامعه، راهنمای مجریان فعالیت ها و طرح ها در رعایت راهبردها، اعمال الزامات و استانداردهای مربوط و راه حل ها در برنامه ها و اقدامات عملی در اجرای آن فعالیت خواهد بود.
پیوست اجتماعی یا ارزیابی اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی پروژه های کلان و برنامه های توسعه در کشور انجام می شود؛ اما اثرگذاری مناسب را نداشته و کمتر منبع و مرجع تصمیم گیری بوده است. به همین دلیل بررسی و واکاوی دلیلهای عدم بی توجهی به پیوست اجتماعی در گفتگو با کارشناسان و متخصصان موضوع پیوست های اجتماعی در زمینه های مختلف همچون شهرسازی، مدیریت شهری، ایمنی و... مورد بحث قرار گرفت.
علی نوذرپور در گفت و گو با ایسنا، درباره موضوع تهیه پیوست های اجتماعی و فرهنگی پروژه های شهری می گوید: باید برای پروژه های شهری قبل از اجرا مطالعات اجتماعی صورت گیرد ولی بطور معمول این اتفاقات رخ نمی دهد و پس از اجرای پروژه ها برای کاهش تبعات اجتماعی، مطالعات اجتماعی و یا پیوست های ترمیمی گاهی تهیه می شود و البته این متفاوت از آن پیوستی است که باید پیش از اجرای پروژه و هنگام تصمیم گیری آن تهیه شود تا مشخص نماید آیا اجرای پروژه ای به لحاظ اجتماعی قابل اجرا می باشد یا خیر؟ و چه تبعاتی در این عرصه به همراه دارد و برآوردی از تبعات منفی و مثبت پروژه در زمینه اجتماعی ترسیم کند و نهایتاً کمک می نماید اجرای پروژه صورت گیرد یا خیر.
وی با اشاره به خدمت خود در منطقه ۲۲ به عنوان شهردار این منطقه می افزاید: به خاطر ندارم در مورد پروژه های بزرگ مقیاس اجرا شده و در منطقه ۲۲ مطالعات اجتماعی و پیوست های اجتماعی تهیه شده باشد یا من دسترسی به این مطالعات نداشتم و ندیدم این پروژه ها چنین مطالعاتی داشته باشند. درحقیقت درباب پروژه های شهری در منطقه ۲۲ پیش از شروع و تصمیم گیری برای اجرا پیوست های اجتماعی وجود نداشت و حتی پس از اجرای پروژه هم مطالعات اجتماعی به مفهوم پیوست اجتماعی موجود نبود.
این کارشناس شهری ادامه می دهد: بی شک برای تهیه پیوست های اجتماعی شکل قاعدمند و همیشگی وجود نداشته و تنها در بعضی پروژه ها تهیه این پیوست ها انجام شده است. سال هاست که معاونت های اجتماعی در مناطق شهرداری تهران مستقر هستند؛ اما اساسا هیچ نوع شناختی از مسائل اجتماعی منطقه ندارند و هیچگونه تحلیلی از وضعیت اجتماعی منطقه ندارند و بررسی لطمه شناختی از وضعیت اجتماعی مناطق شهرداری ندارند. بطور کلی اگر درباره پیوست های اجتماعی پروژه ها کاری انجام شده باشد خارج از سیستم شهرداری و در سطح پروژه های کلان بوده و علت آن هم این بوده که معاونت های اجتماعی و فرهنگی عموما وقت خودرا تنها صرف برگزاری مراسمات ملی و مذهبی که در تقویم آمده می کنند؛ در حقیقت کار خودرا در حد برگزاری مراسم و مناسک می دانند.
وی تاکید می کند: در منطقه ۲۲ تلاش بسیاری کردم بوسیله حوزه اجتماعی شناختی از منطقه بدست بیاورم اما عملا چنین ساز و کاری در معاونت های اجتماعی مناطق تعریف نشده است؛ پس در این عرصه هیچ اقدامی انجام نداده اند. پیوست های اجتماعی در مناطق شهرداری و حتی شاید کل کشور ناشناخته است. معاونت های اجتماعی مناطق شهرداری شاید گاهی مطالعاتی تحت عناوین مختلف برای برخی پروژه ها انجام داده باشند، اما برنامه ریزی شده و هدفمند نبوده و بصورت موردی و اتفاقی این کار انجام می شود.
این کارشناس شهری در بخش دیگری از صحبت های خود با تاکید بر این که مطالعات اجتماعی در مورد پروژه های شهری عمیق و اصولی نیست، اضافه کرد: این مطالعات تنها سطحی از موضوع را مورد مطالعه قرار می دهد، حتی برای مثال اطلاعات درباره بزه ها و لطمه های اجتماعی بصورت دقیق و علمی وجود ندارد و علت این است که شهرداری ها در دو دهه اخیر بصورت تدریجی و آهسته به این موضوعات ورود پیدا کرده اند و ورود آنها از موضع تدارکاتچی سایر دستگاه های متولی حوزه فرهنگی و اجتماعی بوده است نه به عنوان یک اصل و ضرورت کاری. بنا بر این مناطق شهرداری شناخت اجتماعی و فرهنگی از مسائل منطقه یا بطور کلی ندارند یا شناخت آنها بسیار ضعیف است.
وی می گوید: حتی در استفاده از نظر و مشارکت اجتماعی شهروندان نیز این مشکل وجود دارد به گونه ای که این اقدام تنها در حد شورایاری محلات شکل گرفته که خود شورایاری جایگاه قانونی ندارد و انتخاب آنها به گونه ای ضعیف است و استفاده از نظر آنها را نمی توان به عنوان استفاده از نظرات مردم محله تلقی نمود.
نوذرپور در پاسخ به سوالی در مورد لطمه های ناشی از عدم تهیه پیوست های اجتماعی برای پروژه های شهری خصوصاً پروژه های بزرگ مقیاس می افزاید: شاخصی برای تشخیص تبعات عدم وجود این پیوست ها وجود ندارد. در حقیقت صحبت و حرف پیوست های اجتماعی و فرهنگی مطرح می شود ولی این مساله مورد بحث و تحلیل قرار نمی گیرد و نقطه ضعفی جدی قلمداد می شود. در حیطه کار شهرداری ها نیز مسئولیت حوزه اجتماعی بصورت کامل به شهرداری ها محول نشده و شهرداری ها متولی نیستند و ورود آنها باتوجه به سکوت سایر دستگاه های متولی بوده که چون منابع مالی نداشته اند برای بهره گیری از منابع مالی شهرداری ها سراغ شهرداری ها امده اند و این چنین شهرداری ها به این حوزه ورود پیدا کرده اند.
هزارویک شهر، دریاچه خلیج فارس و پل صدر پیوست اجتماعی ندارند
وی تاکید می کند: در دوره چهارم مدیریت شهری به نظر من حوزه تهیه پیوست های اجتماعی فعال تر بود و حتی هزینه هایی که برای این حوزه می شد بیشتر بود؛ البته در مورد اثرگذاری های این پیوست ها باید متخصصین حوزه اجتماعی اظهارنظر کنند. در وضعیت عدم شناخت شهرداری ها از پیوست های اجتماعی اساسا آنها نمی توانند بصورت جدی ورود عمیق و تخصصی داشته باشند. در منطقه ۲۲ برای پروژه های بزرگ مقیاس که در دوره های قبل شروع شده اند همانند پروژه هزارو یک شهر و حتی دریاچه خلیج فارس و حتی شکل گیری مال های بزرگ، منطقه پیوست اجتماعی و فرهنگی و مطالعات وجود ندارد و انجام نشده است.
این کارشناس شهری اظهار می کند: حتی مشکل فراتر از این است و برخی پروژه ها بدون تهیه طرح اجرائی می شوند برای مثال برای راه اندازی بوستان ها نه فقط پیوست اجتماعی تهیه نمی شود؛ بلکه طرح هم تهیه نمی گردد و تنها بر حسب تجربه چنین پروژه ای اجرا می شود و مطالعه و برنامه ریزی به همراه ندارد. حتی در مورد پروژه ای همچون پل صدر هم تنها مطالعات فنی خود ساخت پل انجام می شود و پیوست اجتماعی برای آن تهیه نمی گردد.
وی تصریح می کند: قسمتی از این اتفاق بدین سبب است که این مساله جزو ماموریت های ذاتی شهرداری ها نیست و این توان علمی در شهرداری ها نیست و کسی هم از آنها این مهم را مطالبه نمی کند؛ پس نتیجه این می شود که برای پروژه ها پیوست های اجتماعی تهیه نمی گردد.
منبع: بریونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب