توسعه صنعت گردشگری منطقه اکو ظرفیت ها و موانع
بریونی: تنوع فرهنگی و اقلیمی، میراث تاریخی مشترک همسایگی و وسعت سرزمینی با جمعیت نیم میلیارد نفری، ظرفیت توسعه گردشگری را میان کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو) افزایش داده، اما آیا این صنعت به جایگاه واقعی خود در این منطقه رسیده است؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، ۳۶ سال پیش (سال ۱۹۸۵) وقتی سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو) توسط ایران، پاکستان و ترکیه تاسیس و عملا جانشین سازمان همکاری منطقه ای برای توسعه (RCD) (۱۹۶۴ تا ۱۹۷۹) شد، شاید تصور نمیشد اکو به سازمانی فراگیر در منطقه با ۱۰ عضو تبدیل گردد و همکاریهای مشترک در آن از حوزه های ارتباطی و حمل و نقل و ترانزیت تا حوزه بیمه و کشاورزی و انرژی گسترش یابد.
۸ سال پس از تاسیس اکو (سال ۱۹۹۲)، پنج جمهوری (قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان) از آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان از قفقاز جنوبی و همین طور افغانستان به این سازمان ملحق شدند و الان این سازمان به یک ظرفیت مهم و یک بازار بزرگ منطقه ای با ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت تبدیل گشته است.
منطقه اکو با ۸ میلیون کیلومترمربع بعنوان یکی از کهن ترین حوزه های تمدنی معاصر، ظرفیت کم نظیری از مزیت های گردشگری طبیعی، آیینی، فرهنگی، هنری، سلامت، ورزشی، خوراک را در خود جای داده است. اگر فقط یک یا چند عنوان از این مزیت ها در قالب برند گردشگری اکو تبیین و ساختاری مشخص و یکپارچه در مسیری صحیح برای کشورهای عضو ایجاد شود، یکی از شگفت انگیزترین تصاویر گمشده هویت شرقی از قاره کهن را پیش چشم ملت های منطقه و جهان به نمایش می گذارد.
تبدیل گردشگری اکو به نماد گردشگری منطقه نه فقط بهترین مسیر همکاری برای به هم رسیدن مجدد ملت های منطقه است، بلکه رشد فراگیر اقتصاد فرهنگ، تجارت صنایع فرهنگی و توسعه بازارهای مشترک میان همه کشورهای اکو را هم تضمین می نماید و عامل و بستری مناسب برای جذب سرمایه و همکاران مشترک المنافع از خارج از این منطقه خواهد بود.
در این میان ایران در قلب منطقه اکو از جایگاه و موقعیت ویژه برخوردار است، جایگاهی بعنوان پل ارتباطی این سازمان و کشورهای عضو آن با مناطق و اتحادیه های پیرامونی که گذرگاه ترانزیتی شرق و غرب و محور مواصلاتی شمال و جنوب را ایجاد، تقویت و تثبیت کرده است.
بی تردید گردشگری عامل تعیین کننده ای در اقتصاد منطقه است، نکته مهم این است که با برگزاری ۱۵ دوره نشست سران اکو و آگاهی از همه ظرفیت های موجود و قابل توسعه، گردشگری هنوز بعنوان یک اولویت در منظومه گفتمانی اعضای این سازمان قرار نگرفته است، برای اینکه بهره برداری از این فرصت ها و ظرفیت ها به اراده ملی همه اعضای سازمان و عزم مشترک و برنامه ریزی دقیق برای توسعه گردشگری اکو نیاز دارد.
بنا به گزارش دبیرخانه سازمان اکو، در سال ۲۰۱۸ قبل از شیوع همه گیری کرونا در جهان، میزان بازدیدکنندگان از منطقه اکو، ۷۸میلیون نفر بوده که درآمدی بیش از ۵۱ میلیارد دلار به همراه داشته است، البته ۲۷میلیون نفر از گردشگران در این دوره از ساکنان داخل منطقه بوده اند که این رقم ۳۴درصد کل بازدیدکنندگان را تشکیل می دهد.
اکو با خانواده ای نیم میلیارد نفری ساکن در عرصه ای بسیار وسیع دارای مظاهر و نمادهای جذاب طبیعی، تمدنی، میراثی، تاریخی، ادبی و هنری است و برگزاری رویدادهای مختلف در این عرصه ها، گسترش تبادلات و تعاملات فرهنگی را منجر می شود که اصل اول توسعه گردشگری در این منطقه غنی است.
با همین رویکرد و بنا به تصمیم نشست وزیران گردشگری کشورهای عضو اکو (پیش از کرونا)، شهر دوشنبه در تاجیکستان برای سال۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ و همین طور شهرهای ساری و اردبیل از ایران برای سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ انتخاب شدند. این رویدادها یکی از بهترین فرصت ها برای توسعه فراگیر گردشگری اکو است و انتظار می رود در آینده ای نزدیک با همکاری و باور جمعی، توسعه گردشگری اکو بعنوان گفتمان غالب و اولویت سازمان تبدیل گردد.
برگزاری رویداد پایتخت گردشگری اکو می تواند یکی از زیباترین نمادهای گردشگری جهان را در این عرصه تمدنی دیرین که با حوزه نوروز و حوزه فرهنگی و تمدنی ایران هم پوشانی دارد به معرض نمایش گذاشته و هویت شرقی را احیا کند.
وجود پنج راهگذر و مسیر مواصلاتی عمدتاً ریلی مشترک «اسلام آباد- تهران- استانبول»، «قطار کانتینری آلماتی- بندرعباس»، «آلماتی- استانبول»، «ایران-افغانستان- تاجیکستان- قرقیزستان- چین و «ایران- ترکمنستان- قزاقستان» نشان میدهد در کنار توجه به بنیان ذاتی توسعه روابط تجاری، اقتصادی، یکی از زیرساخت های اثربخش برای توسعه گردشگری و گسترش رفت وآمدهای درون منطقه ای ساکنان اکو، مهیا است.
اگر چه سطح مناسبات سیاسی و مبادلات اقتصادی منطقه تجاری اقتصادی و قرار گرفتن میان چین و اروپا بعنوان دو بازار و غول بزرگ اقتصادی جهانی، عامل اصلی تکاپوی اکو در مناسبات بین المللی منطقه ای شده، اما تنوع اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی، دسترسی جغرافیایی و همسایگی، آشنایی منطقه ای، میراث و تاریخ مشترک ملت های منطقه، این روابط را تسهیل کرده است و جای تعجب است که چرا صنعت گردشگری نتوانسته از این ظرفیت بهره برداری کند.
با این که در طول این سال ها موسسه های فرهنگی، آموزش عالی، بیمه و شرکت بیمه اتکایی، بانک توسعه و تجارت و مجمع اتاق های تجاری و صنایع اکو تشکیل و مراکز منطقه ای مدیریت خشک سالی و انتقال تکنولوژی، مبارزه با بلایای طبیعی، کمیسیون دائمی مبارزه با بیماریهای دامی تاسیس شده است، اما گردشگری همچنان در یک واحد مدیریتی مشترک با بخش صنعت و کشاورزی قرار دارد.
اکو بااینکه واحدهای مدیریتی در بخش حمل و نقل و ارتباطات، تجارت و سرمایه گذاری، انرژی، معادن و محیط زیست، آمار و تحقیقات اقتصادی، توسعه پایدار و منابع انسانی و سازمان های تخصصی را ایجاد کرده، اما توسعه گردشگری نه بعنوان صنعتی پیش رو با جایگاه جهانی، بلکه فقط در قالب برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری ترویج می شود.
در همین چارچوب با آرش نورآقایی راهنمای گردشگری و مدیرمسئول فصل نامه میراث فرهنگی و گردشگری گیلگمش و ساسان قاسمی کارشناس صنعت گردشگری و فرح ولی نژاد کارشناس بازاریابی سازمان های منطقه ای و بین المللی درباره ظرفیت های درباره فرصت ها و ظرفیت های توسعه گردشگری گفت و گو کردیم.
جاده ابریشم و نوروز، نخ تسبیح توسعه گردشگری منطقه اکو
آرش نورآقایی با اشاره به این که توسعه اقتصاد پایدار از اهداف اصلی اکو است اظهار داشت: اکو بعنوان یک سازمان منطقه ای به مسائل تجاری، علمی، فرهنگی، فنی و حمل و نقل و ارتباطات که زیرساختی است، می پردازد، از همین منظر، گردشگری هم می تواند نمود بارز در اهداف اکو باشد.
وی اضافه کرد: گردشگری پایدار بعنوان شعار و هدف اصلی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) یا «گردشگری غنا می بخشد» شعار روز جهانی گردشگری (۲۷ سپتامبر ۲۰۰۶) بود، این در حالیست که اکو از همان ابتدای تاسیس افزایش سطح رفاه و زندگی مردم را دنبال می کند که اهداف توسعه گردشگریست.
راهنمای گردشگری با اعلان اینکه ۱۰ عضو اکو چندین خاصیت مشترک و مزیت نسبی دارند توضیح داد: همسایگی در عرصه گردشگری بسیار مهم می باشد، در همه جهان کشورهای هم جوار و هم مرز بیشینه رفت و آمد را با یکدیگر دارند.
مدیرمسئول فصل نامه گیلگمش گفت: جاده ابریشم یک ظرفیت باارزش برای تمرکز کشورهای اکو است که در دو دهه اخیر به همین دلیل همکاریهای مشترک میان اعضا اکو را افزایش نسبی داده است، جاده ابریشم با همان قدمت تاریخی که دارد می تواند عاملی برای توسعه تجارت و گردشگری در دوران معاصر هم باشد. حتی اگر اقتصادی و برمبنای همکاریهای تجاری به جاده ابریشم نگاه نماییم، این جاده و مسیر نخ تسبیح رونق گردشگری در منطقه اکو و حتی فراتر از اکو است.
نورآقایی با اعلان اینکه اکو یک شانزدهم جمعیت جهان را در خود جای داده است، اظهار داشت: از طرفی آیین نوروز بعنوان میراث جهانی میان ۱۲ کشور جهان در بین بیشتر کشورهای عضو اکو هم یک آیین کهن و زنده است و ملت های این منطقه از آن پاسداری می کنند که با دیپلماسی نوروز می توان گردشگری فرهنگی را در قلمرو اکو تعمیق بخشید. نوروز بهانه سفر را برای ساکنان این منطقه فراهم نموده است که باید گسترش داده شود.
وی اشاره کرد: کشورهای عضو اکو جدا از مرزهای جغرافیای سیاسی در محدوده ایران فرهنگی هم محسوب می شوند، در جغرافیای ذهنی مولانا و فردوسی هستند؛ بیشتر مردم این منطقه، پیشنیه چند هزار ساله مراودات فرهنگی با یکدیگر داشته و دارند. از طرفی دین و زبان مانند زبان فارسی نقاط مشترک چندین قرنی مردمان سرزمین های عضو اکو است.
نوروز یک زمان مشترک را در اختیار کشورهای اکو قرار می دهد که برمبنای بعد زمانی در کنار جاده ابریشم بعنوان بعد مکانی، می تواند برای شروع همکاریهای گردشگری اکو، گفتمان سازی کند. نوروز و جاده ابریشم به فعالان و متولیان صنعت گردشگری در منطقه اکو این امکان را می دهد که در زمان و مکان متفاوت رویدادهایی را با محور گردشگری و جذب توریست برنامه ریزی و اجرا کنند، همکاریهای فرهنگی و اقتصادی خودرا توسعه دهند.
توسعه گردشگری در اکو نیازمند سرمایه گذاری است/ ضرورت تعیین سقف گردشگری اکو
ساسان قاسمی معتقد است: گردشگری را شاید نتوان بعنوان صنعت اقتصادی مستقل در نظر گرفت، اما اساسا بعنوان موتور محرک و پیشران خیلی از حوزه ها و صنایع اقتصادی دیگر است.
این فعال گردشگری بیان کرد: اگر به رشد اقتصادی که هدف اکو است می اندیشیم، فقط گردشگری و پذیرش گردشگری نباید مد نظر باشد، بلکه باید در صنایع وابسته گردشگری یا آنچه که گردشگری موجب رونق آنها می شود مانند صنعت حمل و نقل، تکنولوژی های جدید، هتل سازی و راه سازی، صنعت بیمه که در رشد گردشگری هم موثر هستند سرمایه گذاری صورت گیرد.
ایجاد و توسعه خیلی از صنایع مرتبط و موثر گردشگری به سرمایه گذاری نیاز دارند، اگر زیرساخت حداکثری و باکیفیت و دارای استاندارد وجود نداشته باشد نباید افزایش توریست و رونق گردشگری را هم انتظار داشته باشیم، حتی اگر هم سفری صورت بگیرد جذب حداکثری توریست و گردشگری باکیفیت محقق نخواهد شد.
این فعال گردشگری گفت: حالا شاید یک تکاپوی گردشگری را با همین میزان سرمایه گذاری و تبلیغات شاهد باشیم، اما آن گردشگری که بتواند محرک اقتصادی جوامع عضو اکو که نگاهی مبنایی در توسعه پایدار اقتصادی دارند، رخ نمی دهد.
قاسمی با تاکید بر ضرورت مهیا کردن زیرساخت ظرفیت جذب توریست اضافه کرد: برای اکو باید سقف گردشگری را هم در نظر گرفت، نباید هدف فقط گردشگری انبوه باشد، برای اینکه این سقف خارج ظرفیت و بدون برنامه، علاوه بر لطمه فرهنگی و اجتماعی، به اقتصاد و حتی محیط زیست هم لطمه می زند.
رویداد «ساری ۲۰۲۲» و «اردبیل ۲۰۲۳» سهم بازار گردشگری ایران را بیشتر می کند
فرح ولی نژاد درباره اقدامات انجام شده درباره همکاری با اکو در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار داشت: افزایش همکاریهای بین المللی همیشه در دستور کار وزارتخانه و قبل از این در سازمان میراث فرهنگی بوده است و در دولت سیزدهم شتاب بیشتری هم خواهد گرفت.
کارشناس بازاریابی سازمان های منطقه ای و بین المللی بیان کرد: تعاملات گسترده ای در سالهای اخیر با سازمان اکو انجام شده است. از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ پنج جشنواره خوراک اکو-جاده ابریشم و در حاشیه آن ۴ دوره کارگاه آموزشی گردشگری آشپزی در حاشیه جشنواره خوراک برگزار شده است. همین طور دو دوره گردشگری سلامت نخستین دوره در رامسر در سال ۱۳۹۳ و دومیین در اردبیل در سال ۱۳۹۸ با حضور همه فعالان گردشگری سلامت کشورهای عضو درقالب کنفرانس و نمایشگاه و نشست های تخصصی B2B انجام شد.
وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه صنایع دستی اکو از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ در ایران اظهار داشت: در همه این سالها برای حضور در نمایشگاه گردشگری و صنایع وابسته در تهران از هنرمندان و فعالان کشورهای اکو دعوت شده است، البته این رویدادها به سبب شیوع همه گیری کرونا کمرنگ یا متوقف گردید که اساسا با عبور از این بحران مجدد از سر گرفته می شود.
پیشنهاد انتخاب پایتخت گردشگری به همراه سازو کار انتخاب را از طرف معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی در قالب یک طرح به دبیرخانه اکو - که محل دبیرخانه دائمی آن در تهران است- ارائه کردیم و مورد استقبال همه کشورهای عضو قرار گرفت. سال ۲۰۱۹ در نشست وزیران گردشگری در خجند تاجیکستان، شهرهای دوشنبه برای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ و ساری و اردبیل به سبب رویداد برگزاری گردشگری سلامت برای سال های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ از همین پروسه بعنوان پایتخت گردشگری اکو انتخاب شدند که اقدامات لازم برای میزبانی انجام شده است.
کارشناس بازاریابی سازمان های منطقه ای و بین المللی معتقد است: برگزاری رویدادهای پایتخت گردشگری موجب افزایش سهم بازار گردشگری ایران و استان مازندران و اردبیل و برندسازی شهرها و استانهای میزبان و معرفی آن بعنوان مقاصد گردشگری می شود. همین طور این رویدادها، افزایش تبادلات تجاری با رویکرد محصولات و صنایع فرهنگی با توجه مشترکات و همین طور شناسایی و معرفی ظرفیت های دیگر استانها برای تشویق سرمایه گذاران بین المللی در صنعت گردشگری را به همراه خواهد داشت.
منبع: بریونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب