روند رشد سالمندی لزوم گسترش مراکز خدمات پرستاری را می طلبد
به گزارش بریونی افزایش بیماری های مزمن، روند رشد سالمندی در کشور و عفونت های بیمارستانی همچون چالش های مهم خدمات مراکز درمانی است، که لزوم گسترش مراکز خدمات پرستاری (هوم کر) را می طلبد.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت ایرنا، نظام های سلامت دنیا درحال حرکت به سمت جامعه نگر شدن هستند چونکه این حرکت سبب ارتقا سطح عملکرد و کارایی افراد در جامعه و در نتیجه کاهش بار اقتصادی ناشی از بیمار شدن مردم می شود. این تغییر نگرش مبتنی بر جامعه نگر شدن خدمات بهداشتی و درمانی، سبب شده توجه سیاستگذاران عرصه سلامت به خدمات مراکز پرستاری افزایش یابد.
بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، ۱۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان می سازند و این آمار در ۲ تا ۳ دهه آینده به ۲۵ درصد می رسد و بار بیماریهای غیرواگیر افزایش می یابد.
به گفته عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تابحال ۱۰۴۹ مجوز مرکز "هوم کر" صادر شده اما ۷۳۶ مورد آن فعال است بدین سبب حدود ۳۰۰ مرکز هوم کر ثبت شده اما فعالیت ندارند و امیدواریم تا چهار سال آینده تعداد مراکز هوم کر فعال به دو تا سه برابر برسد و بخشنامه این مراکز هم بازنگری شود.
خدمات هوم کر، به خدمات پیشگیرانه، آموزشی، توانبخشی و درمانی گفته می شود که کارکنان بهداشتی و درمانی در محیطی خارج از محیط بیمارستانی – به طور معمول در خانه بیماران - عرضه می کنند.
با اینکه خیلی از کارکنان بهداشتی و درمانی ممکنست خدمات مراقبت در منزل را ارائه نمایند اما پرستاران، مهره کلیدی و مهم خدمات مراقبت از بیمار در منزل هستند. این خدمات که توسط پرستاران عرضه می شود بعنوان خدمات پرستاری در منزل (هوم کر) شناخته می شود. این خدمات توسط مراکز مورد تأیید وزارت بهداشت عرضه می شود.
در سالهای اخیر و به ویژه با شیوع کرونا، اهمیت عرضه این خدمات در سیستم سلامت بیشتر از پیش برجسته شده چونکه به سبب کاهش رجوع بیماران غیرکرونایی به بیمارستان ها و مراکز درمانی در این ایام، مردم به دریافت خدمات پرستاری در منزل بیشتر تمایل پیدا کرده اند.
مزایای خدمات هوم کر چیست؟
مراقبت های بهداشتی در منزل یک روش مقرون به صرفه برای عرضه مراقبت های باکیفیت به بیماران در خانه است. سهل الوصول بودن این خدمات، بهبود دسترسی بیماران به خدمات درمانی و کاهش صف انتظار برای درمان را می توان از مزایای خدمات هوم کر دانست.
ارائه خدمات هوم کر علاوه بر ارتقای کیفیت خدمات، سبب کاهش میزان مراجعه به بیمارستان ها و مراکز درمانی هم می شود چونکه در خیلی از موارد، نیازی به رجوع بیمار به بیمارستان نیست و خیلی از خدمات درمانی، در منزل بیمار قابل عرضه است. از آنجائیکه در همه بیمارستان ها به ویژه در روزهای کرونا، محدودیت در تعداد تخت های بستری وجود دارد؛ عرضه خدمات مراقبت پرستاری در منزل، می تواند سبب درمان بیماران در منزل و آزاد شدن تخت ها برای بستری بیماران دیگر شود.
سید محمود بامروت، دکترای پرستاری درباره مزایای عرضه خدمات مراقبت های پرستاری در منزل می گوید: برخی بیماران هستند که هر چند ساعت یکبار باید آنتی بیوتیک دریافت نمایند و بنا بر این در بیمارستان بستری هستند. در یکی از بیمارستان های شمال تهران، روزانه حدود سه تخت، صرفاً برای تجویز آنتی بیوتیک برای بیمار، اشغال می شود در حالی که می توان این بیماران را به منزل شان منتقل و این خدمت را در منزل به آنها عرضه کرد و اهمیت خدمات پرستاری در منزل (هوم کر) در چنین مواردی مشخص می شود.
وی خطر بروز عفونت های بیمارستانی را از دیگر معایب رجوع بیمار به بیمارستان عنوان می کند و ادامه می دهد: گاهی یک نفر به بیمارستان مراجعه نموده و بستری می شود و به دلایلی ممکنست گرفتار عفونت بیمارستانی هم بشود. این عفونت سبب می شود بیمار مجبور شود علاوه بر پیگیری روند بیماری قبلی خود، عفونت خویش را هم درمان کند. درمان این عفونت عموما بسیار وقت گیر و پرهزینه است.
بامروت تصریح می کند: مزایای خدمات هوم کر به همین جا ختم نمی گردد. بیماران در منزل احساس امنیت و آرامش بیشتری دارند و می توانند در کنار خانواده از خدمت درمانی بهره مند شوند، بدین سبب کاهش استرس بیمار هنگام درمان در منزل را هم می توان از مزایای دیگر خدمات هوم کر است که می تواند به بهبود روحیه بیمار کمک زیادی کند. بیماران در منزل احساس امنیت و آرامش بیشتری دارند و می توانند در کنار خانواده از خدمات درمانی بهره مند شوند بدین سبب کاهش استرس بیمار هنگام درمان در منزل را هم می توان از مزایای دیگر خدمات هوم کر دانست که می تواند به بهبود روحیه بیمار کمک زیادی کند.
وی می افزاید: بهبود کیفیت عرضه خدمات به بیماران مزمن و سالمندان، کاهش تعداد دفعات بستری بیماران مزمن، کوتاه شدن دوران نقاهت بیماران و پیش گیری از بستری های غیرضروری و خدمات القایی هم از دیگر مزایای خدمات پرستاری در منزل است.
آیا خدمات پرستاری در منزل گران است؟
بامروت درباره هزینه خدمات پرستاری در منزل می گوید: نمی توان بدون در نظر گرفتن اصولی مشخص، یک خدمت را گران یا ارزان دانست. دفاتر عرضه خدمات پرستاری در منزل، عمدتا در بخش خصوصی هستند و بدین سبب مقایسه کردن هزینه خدمات درمانی عرضه شده از جانب پرستاران این دفاتر با بخش دولتی، کار درستی نیست.
وی می افزاید: اگر هزینه تمام شده خدمات پرستاری در منزل را با خدمات درمانی بیمارستان های بخش خصوصی مقایسه نماییم، خواهیم دید که خدمات پرستاری در منزل، مقرون به صرفه تر هم هستند. از طرف دیگر باید توجه داشت که خدمات هوم کر هنوز تحت پوشش بیمه ها نیستند و بدین سبب مقایسه هزینه این خدمات، با خدمات درمانی که تحت پوشش بیمه عرضه می شود صحیح نیست؛ اگر بخواهیم هزینه خدمات پرستاری در منزل را به صورت صحیح مقایسه کنیم؛ باید بهای تمام شده این خدمات را با خدمات درمانی -بدون در نظر گرفتن پوشش بیمه ای- مقایسه نماییم. در این صورت خواهیم دید که هزینه خدمات پرستاری در منزل، اختلاف زیادی با خدمات بیمارستانی ندارد.
وی با تاکید بر ضرورت پوشش بیمه ای خدمات پرستاری در منزل در حوزه پیشگیری، تصریح می کند: اگر خدمات پرستاری در منزل تحت پوشش بیمه قرار گیرد و این خدمات را با نگاه پیشگیرانه عرضه کنیم؛ خیلی از هزینه های درمانی کاسته خواهد شد، برای مثال اگر یک بیمار مبتلا به فشار خون بالا به صورت مداوم تحت پایش قرار گیرد و از نظر رژیم غذایی، مصرف داروها و وضعیت فشار خون تحت نظر باشد؛ خطر مشکلات قلبی و عروقی وی در سالهای بعدی زندگیش کاهش می یابد؛ مشکلات قلبی و عروقی ممکنست سبب سوق یافتن فرد به سمت انجام عمل جراحی قلب شود. این مساله علاوه بر تحمیل بار مالی سنگین به خانواده ها سبب بروز مشکلات جسمی و رنج بیمار هم می شود.
یکی از موانع بر سر راه عرضه خدمات پرستاری در منزل، نبود پوشش بیمه ای برای این خدمات است
الهام موسوی نسب، کارشناس ارشد آموزش پزشکی، چالش هایی مانند اطمینان به شرکت های عرضه دهنده خدمات پرستاری را هم از مسائل مهم عنوان و اظهار می کند: نیاز به پرستار آموزش دیده برای نظارت روی کار مراقب در طول عرضه خدمت پرستاری در منزل، اطمینان از پرداخت مبلغ منطقی و مطابق با مصوبات وزارت بهداشت، وجود تعرفه های پایین و عدم رشد این تعرفه ها متناسب با نرخ تورم، از چالش های عرضه خدمات پرستاری در منزل است.
وی درباره نحوه شناسایی مراکز مجاز عرضه این خدمات می افزاید: برخی افراد غیرحرفه ای در مراکز بدون مجوز مبادرت به عرضه خدمات پرستاری در منزل می کنند که این مساله سبب کاهش کیفیت خدمات و اعتماد مردم می شود؛ البته این مساله از جانب سازمان نظام پرستاری کشور بصورت جدی درحال پیگیری است تا با شناسایی این موارد، جلوی تخلفات گرفته شود.
موسوی نسب تصریح می کند: بیمارستان ها با آن دسته از مراکز خدمات پرستاری در منزل عقد قرارداد و همکاری می کنند که مجوز فعالیت را از جانب وزارت بهداشت دریافت کرده باشند و بدین سبب یکی از طریق ها برای حصول اطمینان از شرکت های عرضه دهنده خدمت، معرفی آنها از جانب بیمارستان هاست.