گزارش بریونی به نقل از مهر
آیین های نوروزی در ایران، از ایستادن آب تا پشتك زدن ماهی در نوروز
بریونی: مردم ایران در هر منطقه ای اعتقادات خاصی در ارتباط با نوروز دارند برخی معتقدند كه در شب چهارشنبه سوری، آب می ایستد و یا در بعضی مناطق بر این باورند ماهی هنگام تحویل سال پشتك می زند.
نبه گزارش بریونی به نقل از مهر نوروز و زیست بوم در روایت مردمی عنوان گزارشی است كه هما حاجی علی محمدی، محمد مكاری كارشناسان ارشد پژوهش در پژوهشكده مردم شناسی و مدیر گروه مردم شناسی زیست محیطی و خدیجه امامی دانشجوی دكترای جامعه شناسی تهیه كرده و در آن به بررسی اعتقادات و باورهای خاص مردم در ارتباط با نوروز پرداخته اند. در این مقاله آداب و رسوم هر یك از مردم مناطق مختلف كشور در ایام مربوط به نوروز آمده است كه پژوهشكده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی به چاپ آن پرداخته است. در این مقاله آمده: در «نوبندگان» و «تنگ كرم» از روستاهای فیروزكوه هنگام كاشت سبزه برای عید نوروز از كاشتن گندم خودداری كرده و معتقدند كه گندم غم می آورد. به مناسبت فرارسیدن سال نو خانه تكانی می كند. بر این باورند كه بی بی نوروز پیش از آمدن عید، شترهای خودرا تمیز كرده و قالی و اثاثیه خانه اش را شسته، سپس می خوابد، به این امید كه با آمدن عمو نوروز بیدار شده و با او ازدواج كند. هنگامی كه نوروز می رسد، بی بی نوروز در خواب مانده و عمو نوروز می رود. سپس چوب آتشی را پرتاب می كند. اهالی معتقدند كه اگر چوب در آب بیفتد، در آن سال بارندگی زیاد می شود. اگر در جنگل یا درخت بیفتد، در آن سال باد فراوان می وزد، اگر چوب روی زمین بیفتد در آن سال بارندگی كم خواهد شد. همین طور معتقدند كه سپس اتمام باران، در روزهای نوروز رنگین كمانی كه در آسمان نقش می بندد، نشانه دار قالی بی بی نوروز است كه آنرا برپا و قالی را آویزان كرده است. باور دارند كه در آخرین شب سال، اجاق خانه باید روشن باشد. بر این باورند كه اگر اجاق خالی باشد و غذا نداشته باشند در آن سال خانه بی بركت خواهد بود. در روز چهارشنبه سوری، آتش روشن می كنند و معتقدند كه با روشن كردن آتش، غم و غصه های آن سال از بین رفته و سال آینده را با شادی و خوشی شروع خواهند كرد. اهالی خیرآباد معتقدند كه ملكه ای از جلوی خانه رد می شود چون گرسنه است. سبزه را می خورد و وارد منزل نمی گردد. هنگام تحویل سال نارنج و تخم مرغی را روی آینه قرار می دهند یا سیب سرخی داخل آب می اندازند. معتقدند كه زمین بر روی شاخ گاو قرار گرفته، هنگام تحویل سال، زمین از روی شاخ به روی شاخ دیگر حركت می كند، با این حركت تخم مرغ، نارنج و سیب زمینی حركت می كنند. هنگام تحویل سال، زنان غذایی چون آش شیر برنج یا فرنی به هم می زنند، معتقدند كه با درست كردن شیر برنج در منزل موجب آوردن رزق و روزی زیاد می شود. شیر را نشانه سفیدی دانسته و برنج را به سبب دانه دانه بودن موجب افزایش رزق می دانند. روز سیزده بدر، سبزه عید و تخم مرغ را به صحرا برده، داخل آب روان می اندازند، معتقدند كه آب، غم و غصه، قضا و بلای سال قبل را كه داخل سبزه و تخم مرغ است با خود می برد. در جریان این مراسم حتماً از منزل بیرون می روند. معتقدند كه سیزده نحس بوده و با رفتن به دل طبیعت، نحوست آن از بین می رود. كاشان در روستای برزك، به روز اول اسفند روز عرفه می گویند. اهالی این روستا در این روز باید هفت چیز كه با حرف س شروع می شود، بخورند تا هیچ گزنده ای آنها را نگزد و همین طور گرفتار بیماری و مرض نشوند. این هفت چیز عبارتند از سنجد، سنگك، سبزی، سركه، سماق، سیراب و سیر، سبزی. در كل نقاط بررسی شده اعتقاد دارند كه سیزده به در، روز نحسی است و نباید به انجام هیچ كاری پرداخت و ماندن در منزل را خوب نمی دانند و با رفتن به بیرون از منزل این نحوست را بیرون می برند. آب شیرین در روستای آب شیرین زنان، علف و سبزه ها را می چینند و بر روی سر خود می ریزند تا نحوست را بیرون كنند. در ارتباط با گره زدن سبزه و علف در روستای جوشقان، معتقدند كه باید سبزه ها را گره زد تا بر اثر رشد و نمو گره ها از هم باز شوند و در نتیجه مشكلات حل شود. در آب شیرین بر این باور هستند كه در موقع تحویل سال افرادی كه بر سر سفره عید نشسته اند باید پول در نظر خود داشته باشند حتی اگر مبلغ آن زیاد نباشد تا آخر سال وضع مالی آنها خوب می ماند و در این روستا معتقدند كه در شب عید بر سر سفره شام باید ماست وجود داشته باشد چون ماست مایه دارد و رنگ آن سفید است و بدین سان سالی پر و روشن خواهند داشت در ارتباط با قرار دادن بعضی از وسایل سفره هفت سین می گویند وجود آب و آینه نشانه روشنایی وجود اثر ذكر موجب شادی و خرمی و قرار دادن سكه نشانه ای بر بهبودی وضع مالی خانواده در سال نو است. دزفول پول را لابلای صفحات قرآن می گذارند و در هنگام تحویل سال به نیت بركت به بچه ها می دهند اعتقاد بر این است كه موقع تحویل سال باید بیدار بود و خوابیدن در این رقص را و چون می دانند نخستین شخصی كه پس از تحویل سال وارد خانه شود اگر شخص خوش قدم باشد آنرا به فال نیك می گیرند و اعتقاد دارند كه این مساله برای ایشان با بركت است ولی اگر شخص فقیری در خانه را بزند آنرا به فال بد می گیرند لردگان میگویند در موقع تحویل سال تخم مرغ در تكان می خورد برای اینكه بر این باور هستند كه زمین بر شاخ گاوی است و موقع تحویل سال او زمین را از این شاخه به آن شاخه می اندازد و تخم مرغ تكان می خورد و سال تحویل می شود. قزوین آتش چهارشنبه سوری را از علائم آتش امیر مختار می خوانند از روی آتش می پرند و رنگ قرمز آتش را برای سلامتی درخواست می كنند و رنگ پریدگی و بیماری خودرا به آتش می سپارند تا در سال آینده سلامت باشند در ارتباط با بریدن موی اسب و الاغ در سال نو اعتقاد دارند آن احشام تا آخر سال سالم می مانند روز سیزده به در را روزی نحس می دانند و هیچ كس به كار نمی پردازد همین طور قرار دادن آب و آینه در سفره را روشنایی می دانند. شاهرود اهالی شاهرود معتقد هستند سمنوی سال قبل را باید در سال جدید خورد به این نیت كه خوشی سال قبل در سال جدید برای شأن همچنان ادامه یابد اهالی فرومد بر این باور هستند كه به هنگام تحویل سال نو اگر ماهی پشتك بزند در آن لحظه سال تحویل می شود. دختران دم بخت محمد آباد پل ابریشم و فرومد برای گشایش بخت هفت عدد سنگ به پشت سرشان پرتاب می كنند زنان نازا در شاهرود برای باروری خود بر این باور هستند كه اگر در روز سیزده نوروز از میان سوراخ چنار سوخته شهر رد شوند بچه دار می شوند. اهالی محمد آباد پل ابریشم در شب چهارشنبه سوری تا بامداد در گوشه اتاق یا خیاط خانه چراغی را روشن می گذارند. شیراز در روز سیزده به در دختران دم بخت هنگام بازگشت به خانه سبزه گره می زنند به این امید كه در سال تازه آرزوهایشان برآورده شود دختران شیرازی از پیش از سیزده بدر یك نخ تابیده هفت رنگ را به كمر می بندند و بامداد روز سیزدهم قبل از طلوع آفتاب از پسر بچه نابالغ می خواهند كه گره از كمرشان باز كند و بر این باورند كه به وقت دلخواهشان خواهند رسید. كلیبر در باورهای مردم منطقه كلیبر در شب آخرین چهارشنبه سال آب ها می ایستند. دختران سر تعظیم فرود می آورند و اگر كسی متدین و صادق باشد و هر لحظه بر سر آب حاضر شود متوجه ایستادن آب ها می شود و هرچه از خدا بخواهد خداوند آنرا برآورده می كند. گیلان مردم گیلان مطلب در روز سیزده به در كار نمی كنند حتی كشاورزان باز در این روز كار كشت و زرع را كنار می گذارند چون معتقد هستند اگر در این روز به كار كشت بپردازند نخست دامنه آنان را می گیرد كرمان عده ای معتقد هستند در شب سال تحویل دادن جنس سفید رنگ مثل شیر و ماست و آرد در خارج از خانه خوب نیست بیشتر كرمانی ها اعتقاد دارند در لحظه تحویل سال باید در خانه نزد زن و فرزند خود بوده و نباید از خانه و خویشاوندان خود دور باشد و گرنه تمام سال یا بیشتر سال را از آنان دور خواهند ماند. دزفول دزفولی ها معتقد هستم هر كس در موقع تحویل سال حاجتی داشته باشد حاجتش برآورده می شود قوچان در روز سیزده به در در روستاها مردم داد و ستد نمی كنند همین طور به كسی پول قرض نمی دهند و اگر بخواهند این كار را باید از جانب مقابل خود مقداری شیرینی كه شامل خرما و شكلات و یا كله قند و آرد بگیرند همین طور در این روز به خانه یكدیگر رفت و آمد می كنند اگر آدم بی نماز در این روز به خانه آنها بیاید آنرا در آسان و بی می دانند. در بعضی روستاهای دیگر مانند روستای یدك و وینگ قلعه در این شب كشاورزان و دامداران قاشق های چوبی را به هوا پرتاب می كنند به هنگام فرود قاشق ها بر روی زمین اگر قاشق از جانب راست قرار گرفت سال جدید را سال خوبی می دانند و اگر قاشق از جانب چپ بر روی زمین افتاد سال جدید را سال بدی می دانند. كرمانج ها هنگام تحویل سال زمانی كه بزرگ خانواده مشغول قرائت قرآن می شود كوچك تر ها به كاسه پر از آب و سبز نگاه می كند چونكه بر این باورند این كار موجب روشنایی چشم و گشایش در كار و زندگی می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب