گزارش بریونی؛
نوروزی برای پیوند مردم با دریا
آیین نوروز صیاد بعنوان جشن پیوند انسان و دریا اوایل مرداد هر سال در روستاهای جنوب ایران انجام می شود. این آیین مورد بررسی مردم شناسان قرار گرفت.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه: آئین نوروز صیاد این روزها در سواحل جنوبی کشور به ویژه در استان هرمزگان که مردم آن توانسته اند یک همزیستی جالبی با دریا داشته باشند بنا بر این یک روز در سال را بعنوان نوروز دریایی جشن می گیرند این آئین در بین اهالی دریا بسیار مهمست آنقدر که این روزها برای آن خانه تکانی می کنند و جشن می گیرند. لباس های کهنه را دور می ریزند و تنی به آن می زنند.
در این باره نشست مجازی انجام شد و مردم شناسانی که روی این آئین کار کرده اند، به توضیحی درباره آن پرداختند همچون شبان میرشکرایی مردم شناس که در این جلسه مجازی بیان کرد: این آئین یک جریان نو شدن را در خود دارد اما ارتباط موضوعی با مشاغل دارد چه آنها که بعنوان صیادی با دریا کار دارند و یا آنها که با کشتی و هدف تجارت فعالیت می نمایند. موضوع دریا برای این افراد خیلی مهمست پس رفتارها و تغییرات دریا نیز در شغل آنها بسیار مهم بوده است.
وی اظهار داشت: در آخر تقویم دریایی یک دوره ۶۰ روزه طوفانی وجود دارد که نمی توانند برای صید و بادبانی به دریا بروند اما بعد از آن یک روز نو شروع می شود و زمان تازه ای برای فصل جدید کار آغاز می شود. این جریان تغییرات اقلیمی و نو شدن این اتفاق شامل قشر در رابطه با دریا نمی گردد بلکه در رابطه با تمام افرادی است که در حاشیه دریا زندگی می کنند. از زمان کهن که زندگی با دریا شروع شد، مردم این اتفاق را جشن می گرفته اند بدین سبب نمی توان گفت مبدا آن چه زمانی بوده است. از نظر موضوعی همان اتفاقاتی که در نوروز باستانی و تحویل سال داریم با اتفاقاتی که در جریان زندگی در نوروز دریایی هم می افتد، به هم شبیه است مثل خانه تکانی. قبل از نوروز صیاد مردم محیط کار یعنی قایق و لنج و خانه های خودرا تمیز می کنند. مانند آئین های در رابطه با نو شدن سال جدید. میرشکرایی بیان کرد: مردم برگ های سبز نخل را به در خانه ها و خاک سرخ می زنند. این نشان از سبز و نو شدن است. در روز نوروز دریایی گوشت می خورند نه غذای دریایی. لباس نو می پوشند و شب هنگام خودشان و دامشان را به دریا می برند با این اعتقاد که خودشان و دامشان پاک می شود. حتی ابزارآلات یا کف پوش شان را به آب می زنند. این آداب و رسوم شبیه به مراسم شوشی در قشم است. موجودی که از پلیدی به نیکی می آید و در جریان آن داد و ستدهایی اتفاق می افتد. این پژوهشگر میراث ناملموس اضافه کرد: این آئین در خیلی از روستاهای ساحل نشین واقعاً اتفاقاً می افتد و لازم نیست بازسازی شود. عمده ترین آئین از این روز خانه تکانی و آذین بندی و به آب زدن هست. این را می توان از سواحل غربی خلیج فارس یعنی حوزه فرهنگی عراق و کویت ببینیم تا ساحل غربی هند. خیلی از دریانوردان ایرانی که از جنوب هرمزگان کار تجارت انجام می دادند با این کشورها داد و ستد داشتند و حتی این فرهنگ را انتقال داده اند. حتی زنگبار هم نوروز دریایی را داریم بنا بر این سبب شد که برای تهیه پرونده ثبت جهانی نوروز صیاد به این کشورها مکاتبه نماییم تا بتوانیم مثل پرونده نوروز، با نگاه ارتباط نزدیک مشاغل با اقلیم و هم زیستی انسان و طبیعت به جهان نشان داده شود و بگوییم که چقدر این اثر باارزش می تواند در دنیا مورد توجه باشد. میرشکرایی درباره تاریخ برگزاری این مراسم نیز اظهار داشت: به طور معمول از روز نهم تا یازدهم مرداد این آئین جشن گرفته می شود و بیشترین تنوع را دارد. به ویژه در سواحل غربی استان هرمزگان که توجه بیشتری به آن شده است. اما در روستاهای قشم، کنگ و غرب استان تا پارسیان و روستاهایی که بافت سنتی دارند هنوز این آئین انجام می شود. مثل آئین شوشی که البته چون سلخی ها به آن بیشتر پرداخته اند از آنجا به دیگران بیشتر معرفی شده است. در ادامه این جلسه، عبدالرضا دشتی زاده عتیقه شناس و مردم شناس اظهار داشت: مردم قدیمی در سواحل جنوبی ایران از لفظ نوروز دریا استفاده می نمایند اما امروزه مردم از عنوان نوروز صیاد در کلام بهره می گیرند. آنچه که امروزه در روستای سلخ اجرا می شود، نوروز دریا ماهیتش با آنچه که الان برگزار می شود، متفاوت می باشد به این علت که جامعه محلی سلخ برای بالابردن جذابیت بصری مراسم، یک سری مسابقات را به آن اضافه کردند اما در نوروز دریایی واقعی و اصیل این مسابقات نبود. رییس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم اظهار داشت: مردم در روزی که دریا خواهر است، یعنی دریا آرام باشد، این مراسم را برگزار می کنند. در نوروز دریا چند اتفاق می افتد در چند سال اخیر بیشتر در روستای سلخ برگزار می گردد اما در روستاهای رمچاه یا روستاهای دیگر هم برگزار می شده است. وقتی به منطقه آزاد قشم آمدم متوجه شدم که اهالی روستای سلخ بیشتر به آن پرداخته است و حالا از روستای سلخ به دیگران معرفی شده است در صورتیکه این یک آئین دریایی است و در روستاهایی که میان دشتی هم هستند انجام می شود. وی اظهار داشت: در این روز مردم می گویند که آب دریا پاک است و پس همه چیز را با آن می شویند چون آب دریا روشن می شود. همین طور خوردن غذای دریایی ممنوع می باشد. مردم می گویند که در این روز، نباید صیادی کرد و روز استراحت دریا و ماهیان آنست. دشتی زاده افزود: شوشی یعنی همان شپشی یا شیشی و یک نمایش طنز است. به طور معمول قدیمی ها در عروسی نیز این مراسم را برگزار می کردند. این آئین به نوروز دریا هم اضافه شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب