توبه ی شغال و سرمایه داری را باور نکن
به گزارش بریونی، باید افشاگری آثاری از قبیل «بازی مرکب»، «روز شغال» و... در برابر واقعیتِ زمخت سرمایه داری رفاقتی و شرکت محور را لاجرم مورد پذیرش قرار دهیم و با سکانس های پُرزدوخورد و اکشن سرگرم شویم.
کمال غائی و اوج دوران سینما در دوران کلاسیک کوتاه ولی اعجاب انگیز و برای مخاطبان اعجاب آور بود. وقتی در باب کلیدواژه «کلاسیک» حرف می زنیم قصد نداریم در مورد مشخصات و خاصیت های سوژه موردنظر داستان سرایی نماییم، بلکه می خواهیم ارزش آنرا برای ورود به بحث یاد شده قرار دهیم. عمر سینمای روایی هالیوود باآنکه کوتاه، ولی به غایت شکوهمند و جذاب بود.
در چنین فضایی جا برای حضور ادبیات داستانی در سینمای قصه گو هم برقرار شد تا سینما و ادبیات بتوانند از یکدیگر در محیطی که قواعدش را بازار تعیین می کند ارتزاق کنند و سود ببرند. در چنین اتمسفری بود که سازندگان تریلرهای جاسوسی و سیاسی سراغ داستان های باب طبعشان را از نویسندگانی نظیر «فردریک فورسایت» گرفتند تا ایده های بصری خلاقانه خودرا روی پرده سینما ظاهر کنند.
سینمای ژانر یا آن طور که در بین مصرف کنندگان کالاهای فرهنگی رایج است، «فیلم های سرگرم کننده» با درنوردیدن دوران ابتدایی و اوجشان از نیمه قرن بیستم تا دهه ابتدای قرن بیست ویکم حالا به پایان راه خود رسیده اند و برای ادامه این مسیر باید مانند دوندگان دو امدادی چوب را به نفر بعدی که نیروی چالاک تری دارد بسپارند.
از همین رو، پیشروی دنیای رُمان «روز شغال» با اتمام ایده های بصری و روایی در قالب مدیوم سینما نیازمند محیط تازه تری بود که سریال روز شغال این محیط را برای کتابِ فردریک فورسایت به خوبی مهیا و آماده کرد تا فقط نسخه سینمایی «فرد زینه مان» از رمان مذکور تنها اقتباس مهم تصویری از روز شغال نباشد.
قصه شغال در مورد آدم کشی حرفه ای با اسم مستعار «شغال» است که در ازای دریافت مبالغ سنگین سر طعمه هایش را زیر آب می کند. در نخستین مأموریتی که از وی در سریال می بینیم، شغال به سراغ یکی از سیاستمداران بدنام جریان محافظه کار در آلمان می رود و در یک ماموریت دقیق و حساب شده وی را از پای درآورده و حذف می کند. در قسمت های بعد مشخص می شود که «الیاس فِست» پسر ِ «مانفرد فِست» شغال را برای انجام این ماموریت فراخوانده و حال که در پرداختِ دستمزد بدقولی کرده، خودش به هدف مشروع ضد قهرمان داستان تبدیل گشته است.
اولین تفاوتی که نسخه سریالی روز شغال را از ورسیون سینمایی آن جدا می کند، پرداخت دگرگونه به مساله شخصیت پردازی و دمیدن روح مدرن بر رمان کلاسیک و ژانری فردریک فورسایت است. در نسخه سینمایی این اثر، سویه های تاریک ضدقهرمان بر جنبه های روشن آن سایه می اندازد، ولی در مجموعه ای که «رونان بنت» خلق کرده در کاراکتر ضد قهرمان با بازی «ادی ردمین» رگه های مثبت و روشنی وجود دارد که نمی توان از آن به آسانی عبور کرد. از این ها گذشته، اگر در فیلم ِ فرد زینه مان، شغال فقط برای از میان برداشتن و حذفِ اسم خاص عرصه سیاست فرانسه، یعنی «ژنرال دوگل» آماده اقدام می شود، در سریال با شبکه عظیمی از قدرت درمی افتد که نیرویشان حتی از رؤسای جمهور اروپائی بیشتر و سهمگین تر است؛ به شکلی که می توانند بالاتر از هر بازیگر اصلی و فرعی ای بر جریان سیاست و سیاستگذاری در باغ اروپا تاثیر بگذارند و به گونه ای علنی تهدیدی برای امنیت اقتصادی و مالی افراد به نظر برسند.
یکی دیگر از تفاوت های موجود میان سریال و فیلم سینمایی را باید در تقسیم نقطه اتکای قصه بر دوش دو قطب مثبت و منفی پیرنگ، یعنی شغال و بیانکا (با بازی لاشانا لینچ) قلمداد کرد؛ نگاهی که در فیلم سینمایی چندان محلی از اعراب ندارد و جدی گرفته نمی گردد، اما رونان بنت و همکارانش شیوه دیگری را برای پیشبرد قصه انتخاب کردند که در آن اهمیت قهرمان داستان بهیچ وجه کمتر از ضدقهرمان جذابش نیست.
اما تأکید مجموعه روز شغال بر هم تراز دانستن شخصیتِ شغال با مأمور زن «اِم.آی. سیکس» کفه سنگین تر ترازو را به سوی ضدقهرمان صورت سنگی متمایل کرده و او را سمپاتیک تر از مأمور قانون جلوه داده که این مساله از معدود نقاط ضعف روز شغال بشمار می رود.
سریال روز شغال در لایه مضمونی با نقدِ جریان سرمایه داری و هسته های درگیر قدرت در سیاست این نقطه از جهان به سراغ مخاطبش می رود و به او هشدار می دهد که دنیای به ظاهر آرام زیرپایش هرلحظه ممکنست که به هم بریزد و زندگی اش را در تلاطم خود نابود کند.
این سخن پُربیراه نیست که آثار ژانری و ژنریک سینمایی و تلویزیونی بیش و قبل از هرچیز درخدمت تمایل محافظه کارانه بینندگانشان برای سرگرم شدن ساخته می شوند و نمی توانند برعکس بسته بندی ایدئولوژیک خود، ضد سرمایه داری شمشیر بزنند، اما آیا آلترناتیو و جایگزینی که بتوان روی آن امید بست وجود دارد که در عین قصه گویی و سرگرم شدن تماشاگر به او هشدار بدهد که در جهانی آکنده از حس ناامنی و بی عدالتی نفس می کشد؟ متاسفانه در این مورد هنوز ایدئالی که بتوان به واسطه آن از شر چارچوب های مسلط فرهنگی خلاص شد وجود ندارد و ما باید افشاگری آثاری از قبیل «بازی مرکب»، «روز شغال» و... در قبال واقعیتِ زمخت سرمایه داری رفاقتی و شرکت محور را لاجرم مورد پذیرش قرار دهیم و از جانب دیگر با تعلیق های سینمایی، سکانس های پُرزدوخورد و اکشن و همچنین نقش موسیقی متن و حاشیه صوتی در مقوله فضاسازی اندکی هم سرگرم شویم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب