چاقی از کودکی شروع می شود تهدیدی جدی برای سلامت کشور
بریونی: چاقی به بحرانی جدی در سلامت جامعه تبدیل گشته است؛ تغذیه ناسالم و کم تحرکی، مهم ترین دلیلهای افزایش نگران کننده آن در بین خردسالان و بزرگسالان هستند.
خبرگزاری مهر _
گروه سلامت:
چاقی امروز به یکی از جدی ترین چالش های سلامت در ایران و جهان تبدیل گشته است و این معضل که در ظاهر تنها به اضافه وزن محدود می شود، در حقیقت دستاوردهای گسترده ای بر سلامت جسم و روان افراد و حتی اقتصاد و راندمان جامعه دارد. در دهه های اخیر، تغییر سبک زندگی، کاهش فعالیت بدنی، افزایش مصرف غذاهای پرکالری و گسترش عادات تغذیه ای ناسالم، خصوصاً در بین کودکان و نوجوانان، روند شیوع چاقی را بشدت تسریع نموده است و اگر برای کنترل این روند چاره اندیشی نشود، چاقی در آینده ای نه چندان دور به بحرانی فراگیر در عرصه سلامت عمومی کشور تبدیل خواهد شد. در این بین، تغییرات سریع سبک زندگی، کاهش تحرک بدنی، افزایش مصرف غذاهای پرکالری و نبود آموزش های جامع تغذیه ای، محیطی موسوم به «محیط مولد چاقی» را در جامعه شکل داده اند. این وضعیت نگران کننده، لزوم تدوین و اجرای سیاستهای پیشگیرانه، هماهنگ و ملی را بیشتر از پیش برجسته می سازد. با هدف بررسی ابعاد مختلف این بحران رو به رشد و تحلیل راهکارهای مواجهه با آن، به گفت و گو با
«محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران»
پرداختیم.
آقای دکتر به عنوان نخستین سوال عوامل اصلی شیوع چاقی در کشور چیست؟
عوامل پدیدآورنده چاقی را می توان به دو گروه کلی تقسیم کرد؛ یکی مسایل مربوط به وراثت و ژنتیک و دیگری عوامل محیطی و سبک زندگی. طی دهه های اخیر، شاهد افزایش قابل توجه شیوع چاقی نه فقط در کشور، بلکه در سراسر دنیا بوده ایم. از آنجائیکه ساختار ژنتیکی جامعه در این زمان تغییری نکرده، می توان نتیجه گرفت که عوامل محیطی و تغییر در شیوه زندگی عامل اصلی این افزایش هستند. کاهش تحرک بدنی ناشی از گسترش تکنولوژی و دسترسی ساده تر به خوراکیهای پرکالری باعث شده تعادل انرژی بدن بسمت دریافت بیشتر و درنتیجه انباشت چربی و افزایش وزن سوق پیدا کند.
چاقی در بین کودکان و نوجوانان؛ تهدیدی برای آینده سلامت کشور
کودکان و نوجوانان هم از این قاعده مستثنی نیستند. امروزه در مقایسه با چند دهه پیش، تعداد کودکان و نوجوانان دچار اضافه وزن بشکل شایان توجهی بالا رفته است و کوچک شدن بعد خانوار و افزایش خانواده های تک فرزند یا دوفرزند سبب شده توجه والدین به تغذیه فرزندان بیشتر شود و دسترسی آنها به خوراکیهای پرکالری افزایش یابد و از طرف دیگر، سبک زندگی از خانه های دارای حیاط و بازیهای خیابانی به زندگی آپارتمانی و کم تحرک تغییر کرده است.
در کنار این موارد، تنوع بالای خوراکی ها و قیمت ارزان تر مواد غذایی ناسالم نسبت به خوراکیهای سالم هم از دلایل تأثیرگذار در چاقی کودکان است و در خیلی از مدارس، بوفه ها به جای عرضه مواد غذایی سالم، خوراکیهای پرکالری را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند. این مساله سبب می شود در ذهن کودک، مصرف این خوراکی ها طبیعی و حتی مجاز تلقی شود. از طرف دیگر، وسوسه دیدن سایر دانش آموزان درحال خرید این خوراکی ها هم به ترویج تغذیه ناسالم منجر می شود. نتیجه چنین روندی، افزایش نگران کننده تعداد کودکان و نوجوانان دچار چاقی است.
در مورد جمعیت سالمندان کشور و تاثیر چاقی بر این قشر چه نظری دارید؟
ما با یک گذار دموگرافیک مواجه هستیم؛ به این معنا که ساختار جمعیتی کشور درحال تغییر است. در گذشته، به سبب بهبود شرایط بهداشتی و درمانی، امید به زندگی بالا رفته و با این حال نرخ زاد و ولد کاسته شده است، بنابراین، با افزایش جمعیت سالمند روبرو می باشیم. از طرف دیگر، ما گرفتار گذار اپیدمیولوژیک هم شده ایم. در گذشته، بیماریهای واگیر عامل اصلی مرگ ومیر بودند، اما امروزه بیماریهای غیر واگیر مانند دیابت، فشار خون، سکته ها، بیماریهای قلبی، سرطان ها و… بیشترین بار بیماری را به خود اختصاص داده اند. در کشورهای توسعه یافته این گذار طی ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال روی داده، اما در کشور ما طی چند دهه کوتاه این دو گذار بصورت همزمان و سریع اتفاق افتاده اند و نتیجه این وضعیت، مواجهه با جمعیتی سالمند و با این حال دچار بیماریهای غیر واگیر در سالهای آینده است.
عوارض جسمی و اقتصادی چاقی در جامعه
چاقی در همراهی با خیلی از بیماریهای غیرواگیر مانند فشار خون بالا، دیابت، چربی خون، سکته های قلبی و مغزی و تعدادی از سرطان ها دیده می شود. وقتی چاقی از دوران کودکی آغاز شود، بیماریهای ناشی از آن هم چند دهه زودتر بروز می کنند. بعنوان مثال، فردی که در ۴۰ سالگی گرفتار چاقی می شود، امکان دارد در ۵۵ سالگی به دیابت و در ۷۰ سالگی به بیماریهای قلبی مبتلا شود، اما کودکی که از هشت سالگی چاق است، این بیماریها را امکان دارد در سنین پایین تر تجربه کند. این وضعیت علاوه بر صدمه به سلامت فرد، هزینه های سنگینی را به نظام درمان و اقتصاد کشور تحمیل می کند، چون که افراد بیمار راندمان پایین تری خواهند داشت و فشار مضاعفی به صندوق های بیمه وارد می شود.
اصلاح شیوه زندگی؛ تنها راهکار علمی مواجهه با چاقی
اصلاح سبک زندگی، تغییر الگوی تغذیه و افزایش فعالیت بدنی همچنان تنها روش مؤثر و تأییدشده برای درمان چاقی است. داروهای لاغری موجود در بازار هرچند برخی تأییدیه های لازم را دارند، اما هنوز جدید هستند و در آینده امکان دارد عوارض بیشتری از آنها شناخته شود. این داروها به طور معمول با کاهش اشتها عمل می کنند و درنتیجه امکان دارد فرد گرفتار سو تغذیه شود. تجربه نشان داده خیلی از اشخاصی که از این داروها بهره برده اند، بعد از قطع مصرف باردیگر اضافه وزن پیدا کرده اند و استفاده از این داروها باید تنها با تجویز پزشک و همراه با رعایت تغذیه سالم صورت گیرد. در مورد آمار چاقی، بیشتر از نیمی از جمعیت کشور گرفتار اضافه وزن یا چاقی هستند، و این مشکل به ویژه در کودکان و نوجوانان نگران کننده است. چون اشخاصی که در دوران کودکی و نوجوانی گرفتار چاقی هستند، بیشتر در معرض بیماریهای ناشی از چاقی در سنین بالاتر قرار دارند. این مسأله نیازمند برنامه ریزی و همکاری نهادهای مختلف، همچون وزارت بهداشت و سایر سازمان ها، برای مواجهه با چاقی است.
در مورد تأثیرات روانی چاقی، تحقیقات نشان می دهند که چاقی می تواند سبب ایجاد اختلالات اضطرابی و افسردگی شود. همچنین، اشخاصی که از نظر روانی گرفتار مشکلاتی مانند اضطراب یا افسردگی هستند، امکان دارد به چاقی مبتلا شوند. این مشکلات روانی و چاقی می توانند بصورت چرخه ای همدیگر را تشدید کنند. درباب پوشش بیمه ای درمان چاقی هم باید اظهار داشت که هم اکنون خیلی از بیمه ها، خصوصاً بیمه های پایه، خدماتی برای درمان چاقی عرضه نمی دهند یا با محدودیت هایی همراه هستند. این مسأله نیاز به تجدید نظر و بازبینی در سیاستهای بیمه ای دارد، چون که چاقی می تواند زمینه ساز بروز خیلی از بیماریها باشد و نیاز به درمان جدی دارد.
جراحی چاقی؛ آخرین گزینه درمانی
اعمال جراحی محدودکننده دستگاه گوارش و معده آخرین گزینه درمانی برای اشخاصی است که گرفتار چاقی مفرط بوده و سایر روش ها برایشان مؤثر نبوده است. در این جراحی ها، قسمتی از دستگاه گوارش از عملکرد طبیعی خارج می شود تا جذب مواد غذایی کاهش پیدا کند. در عین حال، این تکنیک ها هم بدون عارضه نیستند و خیلی از بیماران بعد از مدتی مقداری از وزن از دست رفته را مجدداً بازمی گردانند و بنابراین، اصلاح سبک زندگی همچنان پایه اصلی درمان چاقی بحساب می آید.
رابطه دوسویه چاقی و اختلالات روانی
رابطه چاقی با مشکلات روانی دوسویه است. برخی افراد به سبب اضطراب یا افسردگی به پرخوری عصبی روی می آورند و درنتیجه گرفتار چاقی می شوند، از طرف دیگر، خود چاقی هم می تواند باعث بروز اختلالات خلقی و اضطرابی شود. این دو عامل یکدیگر را تشدید می کنند و در چنین شرایطی، تنها رژیم غذایی کافی نیست و حضور روان پزشکان و متخصصان رفتاردرمانی در روند درمان ضروری می باشد.
نقش فست فودها و نوشیدنی های انرژی زا در افزایش وزن
بخش زیادی از کالری اضافی دریافتی افراد از مصرف فست فودها و نوشیدنی های انرژی زا ناشی می شود و فست فودها به طور معمول پرچرب، پرنمک و پرکالری هستند و مصرف مکرر آنها می تواند نوعی وابستگی غذایی بوجود آورد و نوشیدنی های انرژی زا هم به سبب دارا بودن مقادیر زیاد قند، انرژی و کافئین، علاوه بر افزایش کالری دریافتی، باعث افزایش اشتها می شوند و بصورت مستقیم و غیرمستقیم در بروز چاقی نقش دارند.
لزوم اقدام هماهنگ برای کنترل چاقی
چاقی تنها یک مشکل فردی نیست، بلکه مساله ای چندوجهی و ملی است که نیازمند همکاری جدی همه نهادهای مرتبط، همچون نهادهای آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی برای پیشگیری و کنترل آنست.
منبع: beriooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب